In welke mate is de consument nog vrij om gezonde keuzes te maken? En in hoeverre wordt een arts of therapeut beperkt om de patiënt te begeleiden naar gezond leven? Die vragen komen op bij lezing van het onlangs verschenen rapport van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), Commercial determinants of noncommunicable diseases in the WHO European Region.1 De toonzetting ervan is opvallend hard, waar vier grote bedrijfstakken in de verdachtenbank worden geplaatst: de producenten van tabak, ultra-processed foods, fossiele brandstoffen en alcohol. ‘They are driving ill-health and premature mortality across Europe (…), including through interfering in and influencing prevention and control efforts for non-communicable diseases such as cardiovascular diseases, cancers and diabetes, and their risk factors including tobacco, alcohol, unhealthy diets and obesity.’