We kunnen de mogelijkheid niet uitsluiten dat zware metalen, onder meer uit tandvullingen, meespelen in de ontwikkeling van fibromyalgie en systemische auto-immuunstoornissen. Dat besluiten Noorse en Iraanse onderzoekers in Environmental Research in een literatuurstudie die als uitgangspunt delayed-type hypersensitivity of vertraagd-type-overgevoeligheid had. Contactdermatitis is het meest bekende voorbeeld van vertraagd-type-overgevoeligheid en nikkelallergie is het meest voorkomende type van contactdermatitis. Ook kwik, goud, palladium en chroom(VI) lokken vaak allergische reacties uit. De onderzoekers voeren aan dat deze metalen voor andere problemen kunnen zorgen.
Mensen komen op vele manieren in contact met zware metalen, met name via tabaksrook, juwelen, tandheelkundige materialen, de werkvloer en voeding. Afhankelijk van de mate van blootstelling, genetica en detoxcapaciteit kunnen ze ontstekingen opwekken en delayed-type hypersensitivity veroorzaken, waarbij net als bij allergie de immuniteit ontspoord is geraakt. Maar in welke mate is het bewezen dat ze ook aspecifieke symptomen uitlokken zoals vermoeidheid, pijn en slaapproblemen?
De auteurs sommen tal van argumenten op die voor een verband tussen zware metalen en aspecifieke symptomen spreken. Zo hebben wetenschappers waargenomen dat Zweedse fibromyalgiepatiënten vaker positief testen op nikkel. Een andere paper beschrijft dat 50 % van fibromyalgie- en cvs-patiënten positief testen op nikkelcontactdermatitis, zonder dat ze tekenen vertonen van auto-immuunziekte. Verder beschrijven casestudies dat symptomen van moeheid verdwijnen nadat nikkelhoudende tandbeugels verwijderd werden.
De tandheelkunde is dus een mogelijke bron van metalen waarop het lichaam heftig kan reageren. Een klein deel van de bevolking lijkt erg gevoelig te zijn voor kwik uit tandvullingen. Bij hen zijn zelfs de kleinste hoeveelheden niet onschadelijk. Enkele studies tonen dat gevoeligheid voor kwik vaker voorkomt bij patiënten met fibromyalgie. Titaan wordt ook in de geneeskunde gebruikt en is volgens een studie ook een mogelijke oorzaak van vage gezondheidsproblemen, zoals moeheid, gewrichtspijn, zenuwpijn en mentale problemen.
Zware metalen komen ook vanuit andere hoeken terecht in ons lichaam. Oorringen kunnen een continue blootstelling aan goud zijn, waarvoor naar schatting 13 % van alle mensen allergisch is. Mannen of vrouwen allergisch voor nikkel zijn bijna altijd ook allergisch voor palladium, dat in juwelen en tandheelkunde gebruikt wordt. Chroom(IV) zit onder andere in kleurstoffen, verf, vernis, leder (als looistof) en behandeld hout. Chroomallergie komt vaak voor en toxische effecten bij hogere blootstelling zijn goed beschreven. (Het chroom in de voeding is chroom(III).) Al betekent dat nog niet dat goud, palladium of chroom aspecifieke symptomen uitlokken. We moeten er wel voor beducht zijn en de impact van lage dosissen grondig gaan onderzoeken, besluiten de auteurs. Blootstelling minimaliseren kan intussen een zinvolle aanpak zijn voor patiënten met chronische vage symptomen.